Αξιοποίηση Στρατηγικού Διαλόγου με ΗΠΑ – Μέρος Α

Του Γιώργου Σαββίδη

Στις 21 Φεβρουαρίου, κατά την επίσκεψη του υπ. εξωτερικών των ΗΠΑ Ά. Μπλίνκεν στην Αθήνα, ξεκίνησε ο Δ’ Γύρος του Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας-ΗΠΑ.

Είναι γενική η διαπίστωση εκατέρωθεν ότι οι σχέσεις των δύο χωρών ουδέποτε στο παρελθόν ήταν τόσο καλές. Γενική και αμοιβαία είναι και η συμφωνία όλων των παρατηρητών ότι και η προοπτική των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ είναι εξίσου καλή.

Για πολλούς λόγους, η συγκυρία είναι άριστη και ευνοϊκή για την Ελληνική πλευρά. Θεωρούμε ότι το όφελος από την καλή σχέση είναι αμοιβαίο. Μεταξύ φίλων και συμμάχων δεν υπάρχει μεζούρα για να μοιράζονται τα οφέλη.

Οι ΗΠΑ είναι η ισχυρότερη χώρα στον πλανήτη. Διαθέτει τεράστιες δυνατότητες και πόρους και μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα απ’ όσα μπορούμε να σκεφτούμε. Την ίδια στιγμή, αντιμετωπίζει μεγάλα ζητήματα, αμέτρητες προκλήσεις και πολύπλοκες καταστάσεις, ενώ πρέπει να ισορροπεί μεταξύ πολλών χωρών, συμφερόντων και παραμέτρων. Οι ΗΠΑ χρειάζονται χρόνια για να διανύσουν μερικά μέτρα. Αφού όμως καλύψουν τα πρώτα μέτρα, μπορούν να καλύψουν χιλιόμετρα σε ελάχιστο χρόνο. Αυτό είναι ορατό και στην εξέλιξη των σχέσεων με την Ελλάδα και την Κύπρο από το 2017 και μετά.

Η Ελλάδα έχει την δυνατότητα να αποκομίσει σημαντικότατα οφέλη από την εμβαθυνόμενη στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ. Προφανώς και οι ΗΠΑ θα αποκομίσουν πολύ σημαντικά οφέλη.

Ο στρατηγικός διάλογος εγκαινιάστηκε από την κυβέρνηση Σύριζα-ΑΝΕΛ και συνεχίστηκε (τρεις επόμενοι γύροι) από την κυβέρνηση ΝΔ. Από την έλευση του τότε υπ. εξωτερικών των ΗΠΑ Μ. Πομπέο στην Ελλάδα τον Σεπτέμβρη του 2020 απέκτησε νέα πνοή. Η επίσκεψη του Μ. Πομπέο σε Θεσσαλονίκη και Χανιά και η φιλοξενία του στο σπίτι του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη έδωσαν στην συνεργασία των δύο χωρών νέα διάσταση και κατέστησαν την Ελλάδα τον πραγματικό στρατηγικό εταίρο των ΗΠΑ στην περιοχή.

Από το 2017 και μετά, η Ελλάδα έκανε αξιόλογη προσπάθεια αξιοποίησης της ευκαιρίας. Η άποψη μας είναι ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης της σχέσης και των ωφελημάτων προς κάθε πλευρά και ιδιαίτερα της Ελλάδας.

Ο ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΤΟΥΡΚΙΑ

Η Ελλάδα πρέπει να σταματήσει να καθορίζει την θέση της στον κόσμο και την περιοχή με βάση τις διαφορές της με την Τουρκία. Η Τουρκία θα συνεχίσει να αποτελεί σπουδαίο παράγοντα στις διεθνείς σχέσεις της χώρας μας και να αποτελεί την μεγαλύτερη απειλή. Εν τούτοις, οι στόχοι και επιδιώξεις μας μπορούν και πρέπει να υπερβαίνουν τα Ελληνοτουρκικά και να αξιοποιούν στο μέγιστο τις δυνατότητες της χώρας μας. Η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ, διαθέτει απίστευτη ήπια ισχύ και διασπορά με επιρροή σε πολλές χώρες και κυρίως στις ΗΠΑ.

Έχοντας ως επίκεντρο της εξωτερικής μας πολιτικής την Τουρκία, οι δυνατότητες μας περιορίζονται. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η αντιμετώπιση της Τουρκίας γίνεται ευκολότερη. Η προβολή των δικών μας δυνατοτήτων και απαιτήσεων ανεξάρτητα από τις σχέσεις των άλλων με την Τουρκία, ευκολύνει την δική μας διπλωματία και έμμεσα μας ενισχύει.

ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Η χώρα μας τα επόμενα χρόνια μπορεί και πρέπει να επιδιώξει τα εξής:

- Στα πλαίσια και εκ μέρους του ΝΑΤΟ, (α) ανάληψη της ευθύνης άμυνας και ασφάλειας της περιοχής που να περιλαμβάνει το σύνολο της ελληνικής και της κυπριακής επικράτειας και των αντίστοιχων ΑΟΖ και εναέριων χώρων (FIR Αθηνών και FIR Λευκωσίας) αλλά και γειτονικών περιοχών όπως το Λιβυκό, σε συνεργασία με την Κυπριακή Δημοκρατία και (β) επιτήρηση των εναερίων χώρων γειτονικών συμμάχων χωρών που δεν διαθέτουν αεροπορία ή δεν διαθέτουν ισχυρή αεροπορία (Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Βουλγαρία).

- Ενίσχυση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων έτσι ώστε να επιτελούν τις υποχρεώσεις τους αποτελεσματικά. Η ενίσχυση να περιλαμβάνει όχι μόνο εκπαιδεύσεις και αποσυρόμενο υλικό, αλλά και επιπλέον ένα σημαντικό ποσό, π.χ. $2 δις ετησίως, για αγορά νέων οπλικών συστημάτων και υλικού.

- Την εξασφάλιση και διατήρηση ποιοτικής στρατιωτικής υπεροχής, ιδιαίτερα στους τομείς αεροπορικής ισχύος, αεράμυνας και αντιπυραυλικής άμυνας, ναυτικής ισχύος, κρούσης μακρού βεληνεκούς, ηλεκτρονικού πολέμου, παρακολούθησης και επικοινωνιών.

- Ενίσχυση της Ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας με συμμετοχή ελληνικών εταιρειών σε παραγωγές και ερευνητικά προγράμματα.

ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ, ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Η χώρα μας πρέπει να ενημερώσει τις ΗΠΑ (και την ΕΕ και το ΝΑΤΟ), με σαφήνεια που να μην αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας, για τα εξής:

- Σε εύλογο χρόνο και μετά από ξεκάθαρη προειδοποίηση, δεν θα επιτρέψει καμία παραβίασητου εναέριου χώρου ή των χωρικών υδάτων και καμία υπέρπτηση ελληνικού νησιού, νησίδας ή εδάφους.

- Σε εύλογο χρόνο θα προχωρήσει σε εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS). Ειδικότερα, (α) θα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο επιτρεπόμενο όριο και (β) θα ανακηρύξει ΑΟΖ όπως προβλέπεται. Σε περίπτωση διαφωνίας από κράτη που μοιράζονται θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα, είναι έτοιμη να θέσει την διαφορά στο Διεθνές Δικαστήριο.

- Δεν θα δεχτεί καμία αμφισβήτηση κυριαρχίας ή κυριαρχικού δικαιώματος από οιονδήποτε. Είναι έτοιμη να απαντήσει ολοκληρωτικά και συντριπτικά σε οποιαδήποτε αμφισβήτηση.

- Θα συμφωνήσει σε λύση του Κυπριακού ζητήματος μόνο στο πλαίσιο του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕκαι των αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και του κεκτημένου της ΕΕ. Η λύση πρέπει να προστατεύει την μειονότητα αλλά όχι σε βάρος της πλειοψηφίας. Η Ελλάδα δεν θα δεχτεί παραμονή των στρατευμάτων κατοχής, αλλοίωση του δημογραφικού με εποίκους, άνοιγμα των Βαρωσίων ούτε λύση δύο κρατών ή προσάρτηση από την Τουρκία.

- Δεν θα επιτρέψει καταπάτηση των δικαιωμάτων της Ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας. Η πορεία της Αλβανίας προς την ΕΕ θα σταματήσει άμεσα αν δεν συμμορφωθεί με το κοινοτικό κεκτημένο και τις αρχές του ΟΗΕ.

- Δεν θα ανεχτεί από την Αλβανία να παίζει παιχνίδια κατά των Ελληνικών συμφερόντων, περιλαμβανομένης της συμφωνίας ΑΟΖ, υποκινούμενη από την Τουρκία.

- Δεν θα επιτρέψει περαιτέρω συρρίκνωση της Ελληνικής μειονότητας στην Τουρκία και καταπάτηση των θρησκευτικών δικαιωμάτων των Ελλήνων και άλλων ορθόδοξων χριστιανών. Ούτε θα επιτρέψει την συνέχιση της καταπίεσης και της υποβάθμισης του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

- Δεν θα επιτρέψει την συνέχιση της καταστρατήγησης της Συμφωνίας των Πρεσπών. Η Βόρεια Μακεδονία οφείλει να εφαρμόσει την συμφωνία και να μην παραποιεί την ιστορία. Σε αντίθετη περίπτωση θα υποστεί συνέπειες.

- Θα υποστηρίξει τα Ελληνικά συμφέροντα σε περιοχές όπως το Κόσοβο και δεν θα στηρίξει λύσεις που αντιβαίνουν σε αυτά.

- Απαιτεί Ελληνική παρουσία και συμμετοχή στις διαβουλεύσεις για την Λιβύη. Η Ελλάδα έχει θαλάσσια σύνορα με την Λιβύη και δεν είναι δυνατόν να ανέχεται άλλες χώρες να συμμετέχουν και η ίδια να αποκλείεται επειδή κάποιοι πωλούν εξυπηρετήσεις στην Τουρκία.

ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Η χώρα μας μπορεί να επιδιώξει την έμπρακτη υποστήριξη στην ταχεία ανάδειξη της στον κόμβο που διασυνδέει ενεργειακά Ευρώπη, Αφρική και Ασία. Η έμπρακτη υποστήριξη περιλαμβάνει επενδύσεις σε υποδομές, διευκόλυνση χρηματοδοτήσεων, πολιτική και αμυντική κάλυψη.

Η υποστήριξη των εθνικών συμφερόντων είναι επιβεβλημένη και η επίτευξη των εθνικών στόχων είναι εφικτή. Στο επόμενο άρθρο (Μέρος Β) θα αναφερθούμε στην εφικτότητα των στόχων.

Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα Athenian Herald  εκφράζουν τους συγγραφείς τους. Η Athenian Herald δεν φέρει καμία ευθύνη για τις απόψεις που εκφράζονται μέσω της ιστοσελίδας.