Η μεταστροφή του τραπεζικού τομέα στην Κύπρο

Του Κώστα Δημητρόπουλου

Τον Ιούνιο του 2012, εν μέσω ανησυχιών ότι η υγιής δημοσιονομική και βιώσιμη τραπεζική κατάσταση της Κύπρου θα εκτροχιαστεί, η κυβέρνηση ζήτησε βοήθεια από τις χώρες του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (‘‘ΔΝΤ’’). Μπαίνοντας στο 2013, η κατάσταση του τραπεζικού τομέα χειροτέρευσε λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης των πολιτών σε αυτό, οδηγώντας σε εκροή καταθέσεων.

Στις 16 Μαρτίου 2013 ανακοινώνεται η απόφαση για την αναδιάρθρωση των δύο μεγαλύτερων τραπεζών, της Λαϊκής Τράπεζας και της Τράπεζας Κύπρου. Η 19^η Μαρτίου γίνεται τραπεζική αργία. Η επόμενη, ξαναγίνεται. Η μεθεπόμενη, επίσης. Η «μια ακόμα ημέρα» τραπεζική αργία έληξε στις 28 Μαρτίου. Εν τω μεταξύ, στις 25 Μαρτίου ανακοινώθηκε το πακέτο στήριξης προς την Κυπριακή Οικονομία, το λεγόμενο «Economic Adjustment Programme» (ή EAP). Ήταν ένα πακέτο €10δις το οποίο περιλάμβανε την αναδιάρθρωση και συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα (από 500% του ΑΕΠ το 2012 σε λιγότερο από 130% του ΑΕΠ), την ενίσχυση των δομικών δημοσιονομικών αναδιαρθρώσεων καθώς και ιδιωτικοποιήσεις.

Οι κύριοι λόγοι για την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος αναλύονται και στην οριστική έκθεση του Οκτωβρίου 2013 της Ανεξάρτητης Επιτροπής για το Μέλλον του Κυπριακού Τραπεζικού Τομέα, της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου. Χωρίς να επεκταθούμε, πρακτικά αναφέρει ότι το τραπεζικό σύστημα είχε αδύναμη διακυβέρνηση και κακό risk management, που την οδήγησε και σε πιστωτική επέκταση στην αγορά του real estate σε χώρες του εξωτερικού. Επίσης, η έκθεσή του σε ελληνικά κρατικά ομόλογα δυσχέρανε την φερεγγυότητά των τραπεζών, δεδομένου ότι αναγνώρισαν πολλές ζημίες το 2011 κατά το διάσημο PSI.

Στις 25 Μαρτίου η Λαϊκή Τράπεζα σταματάει την λειτουργία της και (α) οι θυγατρικές της στην Ελλάδα περνούν στην Τράπεζα Πειραιώς ενώ (β) το «καλό» μέρος της τράπεζας, μαζί με τις εγγυημένες καταθέσεις και την ρευστότητα που της είχε παρασχεθεί από το πρόγραμμα του ELA (“Emergency Liquidity Assistance”) περνούν στην Τράπεζα Κύπρου.

Στις 29 Μαρτίου ακολουθείται το πλάνο της PIMCO και γίνεται η ανακεφαλαιοποίηση της Τράπεζας Κύπρου με το λεγόμενο “bail-in”, δηλαδή με τις μη-εγγυημένες καταθέσεις να μετατρέπονται σε προνομιούχες μετοχές με προνομιούχα δικαιώματα σε μερίσματα. Το 37,5% των καταθέσεων μετατρέπονται άμεσα σε προνομιούχες μετοχές. Οι υπόλοιπες μη-εγγυημένες καταθέσεις μπλοκάρονται και απαγορεύεται η ανάληψή τους μέχρι την έκδοση ανεξάρτητης εκτίμησης για την αξία της τράπεζας (“independent valuation report”).

Τον Οκτώβριο του 2013, οι 93 (!) συνεταιριστικές τράπεζες στην Κύπρο ξεκινούν την ένωσή τους σε 18 νέες νομικές οντότητες. Αυτό το σχέδιο ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2014. Η Συνεταιριστική Κεντρική Τράπεζα (που μετονομάστηκε σε Συνεταιριστική Τράπεζα Κύπρου) και οι υπόλοιποι μικροί συνεταιριστικοί πιστωτικοί οργανισμοί δέχονται «ένεση» €1,5δις από το EAP. Η Ελληνική Τράπεζα κάνει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου €358εκ παρά την κατάσταση της οικονομίας στην Κύπρο. Τονίζουμε το «παρά», διότι η PIMCO είχε αναφέρει ότι χρειαζόταν «μόνο» €294εκ.

Η Τράπεζα Κύπρου, η Συνεταιριστική Τράπεζα Κύπρου, η Ελληνική Τράπεζα και η RCB Bank βαφτίζονται «συστημικές» τράπεζες, βάσει του κανονισμού της ΕΚΤ.

Στο τέλος του 2014, η κατάσταση στο τραπεζικό σύστημα βελτιώθηκε, όμως τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (ή NPLs) παρέμεναν υψηλά στο 47,8% των δανείων (ή στα €28,4δις).

Η κατάσταση της οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος βελτιώθηκαν ραγδαία προς το τέλος του 2015 και στις αρχές Μαρτίου 2016 η Κύπρος βγαίνει από το EAP. Χρησιμοποίησε ‘‘μόλις’’ τα €7,8δις από τα €10δις που της δόθηκαν ως βοήθεια.

Το 2018, όμως, η Συνεταιριστική Τράπεζα Κύπρου αρχίζει να έχει προβλήματα και τον Αύγουστο καταρρέει. Η Ελληνική Τράπεζα απορροφά την «καλή» τράπεζα, ενώ η Συνεταιριστική Τράπεζα μεταμορφώνεται σε Credit Acquisition Company, ώστε να διαχειριστεί τα €7δις κόκκινα δάνεια που είχε στο ενεργητικό της. Σημειώνεται ότι πριν την κατάρρευσή της ήταν η μεγαλύτερη τράπεζα στην Κύπρο σε όρους δικτύου και μηχανημάτων ανάληψης χρημάτων (ATMs), καθώς και νούμερο 1 ως προς τις καταθέσεις Κύπριων πολιτών.

Το 2019 το τραπεζικό σύστημα μπαίνει σε μια πορεία αναδιάρθρωσης και εξορθολογισμού με πωλήσεις NPL portfolios και προσπάθεια επιστροφής στην κερδοφορία. Η ελληνική Eurobank παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και εξαγοράζει το 9,9% της Ελληνικής Τράπεζας τον Ιούλιο του 2021. Συνέχισε να εξαγοράζει μικρά ποσοστά μετόχων και τον Μάρτιο του 2023 ανακοινώνει ότι έχει συνολικά εξαγοράσει το 29,2% των μετοχών της τράπεζας (ΣΣ: εάν ξεπεράσει το 30% θα πρέπει να υποβάλει δημόσια πρόταση για την εξαγορά του υπόλοιπου μετοχικού κεφαλαίου).

Εν τω μεταξύ, τον Οκτώβριο του 2019 δίνεται η τελική έγκριση για την εξαγορά της USB Bank από την AstroBank (την πρώην Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου, η πλειοψηφία της οποίας μεταβιβάστηκε σε Λιβανέζους ύστερα από την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου του 2016 κατά €40εκ). Το Νοέμβριο του 2019 υπογράφει συμφωνία εξαγοράς της Εθνικής Τράπεζας Κύπρου.

Τον Φεβρουάριο του 2022 η ρωσική VTB Bank ανακοινώνει την μεταβίβαση ολόκληρου του ποσοστού της στην RCB σε Κύπριους μετόχους. Η μεταβίβαση έγινε λίγες ημέρες πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ως αποτέλεσμα αυτή της κίνησης, η ΕΚΤ αποφασίζει τον Μάρτιο του 2022 να ανακαλέσει την τραπεζική άδεια της RCB, μια διαδικασία η οποία ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2022. Πλέον, η RCB λειτουργεί ως asset manager.

Με αυτά και μ’ αυτά, η Κύπρος έχει πλέον 2 μεγάλες τράπεζες (Τράπεζα Κύπρου και Ελληνική Τράπεζα) και 3-4 μικρότερες (Eurobank Cyprus, Alpha Bank Cyprus, AstroBank, Ancoria Bank κ.λπ.). Το τραπεζικό της σύστημα είναι υγιές και η συμβολή του στην ανάπτυξη της οικονομίας θα είναι καθοριστική.

Με πληροφορίες από: Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, ΔΝΤ,

Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα Athenian Herald εκφράζουν τους συγγραφείς τους. Η Athenian Herald δεν φέρει καμία ευθύνη για τις απόψεις που εκφράζονται μέσω της ιστοσελίδας.