Επενδύσεις στη βιομηχανική έρευνα και παραγωγή

Οικονομικά από άλλη σκοπιά

Του Πέτρου Στυλιανίδη

Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι στην προεκλογική περίοδο του 1981, ο Α. Παπανδρέου είχε και ένα σύνθημα που έλεγε «δεν θα γίνουμε γκαρσόνια των Ευρωπαίων». Πιο «βαθιές ιδεολογικά» αριστερές θεωρίες ξόρκιζαν την τουριστική ανάπτυξη γιατί «οι Ναζί σκόπευαν να κάνουν την Ελλάδα χώρο ξεκούρασης και διακοπών για τους Βόρειους». Η κυβέρνηση της ΝΔ είχε ολοκληρώσει ένα μπαράζ κρατικοποιήσεων αλλά και ίδρυσης κρατικών βιομηχανιών, το οποίο ζήλευαν οι Ευρωπαίοι σοσιαλιστές.

Και μετά άρχισαν να πτωχεύουν τα εργοστάσια ένα-ένα και ξεκίνησε η κουβέντα για την αποβιομηχάνιση και την ανάγκη ισχυρής βιομηχανίας. Γράφτηκαν χιλιάδες αναλύσεις και εκατοντάδες βιβλία για την βιομηχανική ανάπτυξη. Δόθηκαν και απίστευτα μεγάλα ποσά σε επιδοτήσεις επενδύσεων, αλλά η βιομηχανική παραγωγή της χώρας σχεδόν εξαφανίστηκε.

Σιγά-σιγά αλλάξαμε και την σημασία της λέξης βιομηχανία. Μιλούμε για την «βαριά βιομηχανία» της Ελλάδας αναφερόμενοι στον Τουρισμό, ενώ ο πάλαι ποτέ κραταιός ΣΕΒ – Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων, έγινε ΣΕΒ – σύνδεσμος επιχειρήσεων και βιομηχανιών, όπου οι βιομηχανίες αποτελούν μειοψηφία.

Όλοι συμφωνούν ότι η βιομηχανική παραγωγή συμβάλλει στην υγιή ανάπτυξη. Και όλοι οι πολιτικοί βάζουν μερικές γραμμές για το θέμα σε όλα τα προγράμματα τους. Τα αποτελέσματα είναι πενιχρά.

Όμως, η ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής έχει πολλαπλά οφέλη για μια χώρα. Παράγει εισόδημα, ενισχύει τις εξαγωγές, απασχολεί προσωπικό υψηλής παιδείας και εξειδίκευσης, είναι πηγή επενδύσεων μέσω της ανάγκης ανανέωσης και εκσυγχρονισμού του εξοπλισμού κ.ά.

Η χώρα μας πρέπει να κάνει τολμηρά και μεγάλα βήματα προς ισχυρή ενίσχυση της βιομηχανικής έρευνας και παραγωγής. Παραθέτουμε εδώ την δική μας πρόταση.

Το κράτος να διαθέσει σοβαρά κονδύλια για έρευνα που οδηγεί σε παραγωγή προϊόντων σε τομείς όπως τρόφιμα-ποτά, βιοϊατρική, φαρμακευτική, άμυνα, φωτοβολταϊκά, αποθήκευση ενέργειας, ναυπήγηση σκαφών, μεταλλουργία κ.ά.

Όταν λέμε σοβαρά κονδύλια εννοούμε 1% του ΑΕΠ ετησίως. Καλά είναι τα προγράμματα Αρχύτας και Γρύπας, αλλά πολύ μικρά για να κάνουν την διαφορά.

Να ενθαρρυνθούν τα πανεπιστήμια και οι ιδιωτικές εταιρείες να υποβάλλουν κοινά προγράμματα για έγκριση και χρηματοδότηση. Τα προγράμματα πρέπει να έχουν μετρήσιμους στόχους, συγκεκριμμένα χρονοδιαγράμματα και να οδηγούν σε παραγωγή προϊόντος, τελικού ή ενδιάμεσου. Δηλαδή, δεν μπορεί να χρηματοδοτείται ο σχεδιασμός φωτοβολταϊκού αν δεν περιλαμβάνει παραγωγή πρωτοτύπου, δοκιμές πρωτοτύπου και παραγωγή τελικού προϊόντος έτοιμου να διατεθεί στην αγορά. Ή, δεν θα χρηματοδοτείται ο σχεδιασμός ταχύπλοου σκάφους, αλλά ο σχεδιασμός – παραγωγή πρωτοτύπου – δοκιμές – παραγωγή τελικού σκάφους έτοιμου να διατεθεί στην αγορά.

Ένα μέρος των κονδυλίων να κατανέμεται στα πανεπιστήμια. Τα πανεπιστήμια να διαχειρίζονται μόνα τους τα κονδύλια, να συμμετέχουν σε κοινοπραξίες με ιδιώτες και να απολαμβάνουν τα κέρδη/ζημιές που τους αναλογούν. Τα πανεπιστήμια μπορούν να καλύψουν όλους τους τομείς της έρευνας και της παραγωγής. Ήδη συμμετέχουν σε ερευνητικά προγράμματα και έχουν και εμπειρία εξασφάλισης πρόσκαιρων κονδυλίων από προγράμματα της ΕΕ.

Ένα άλλο μέρος των κονδυλίων μπορεί να διοχετευτεί μέσω των προμηθειών του κράτους. Η αγορά αστικών λεωφορείων για παράδειγμα, γινόταν και ίσως ακόμα γίνεται, από εταιρείες που παράγουν μεγάλο ποσοστό του οχήματος στην Ελλάδα. Αυτό μπορεί να επεκταθεί και στα οχήματα των υπηρεσιών, των σωμάτων ασφαλείας και της Αυτοδιοίκησης. Ελληνική συμμετοχή δεν σημαίνει τεράστιο εργοστάσιο παραγωγής οχημάτων. Μπορεί όμως να γίνεται στην Ελλάδα η παραγωγή κάποιων μερών. Κυρίως όμως να επιδιωχθεί και να απαιτηθεί παραγωγή υψηλής προστιθέμενης αξίας και τεχνολογίας (κινητήρες, ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά συστήματα κλπ.).

Ένα τρίτο μέρος των κονδυλίων μπορεί να διοχετευθεί μέσω του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας σε έρευνα αλλά και εγχώρια παραγωγή συστημάτων που αγοράζουμε από το εξωτερικό. Ήδη υπάρχει ένας αριθμός Ελληνικών εταιρειών που συμμετέχουν σε έρευνα και παραγωγή συστημάτων, μεταξύ των οποίων και κρατικές. Στον αμυντικό τομέα, ακόμα και η αγορά συστημάτων αποτελεί σημαντικό επιχείρημα για παραγωγή μεγάλου ποσοστού στην Ελλάδα. Αξίζει να θυμηθούμε ότι από τον αμυντικό τομέα έχουν προέλθει άπειρες εφευρέσεις και καινοτομίες, όπως και νέες τεχνολογίες.

Ο μακροχρόνιος προγραμματισμός των αναγκών και η σύναψη πολυετών συμβολαίων, είναι ικανό κίνητρο για την ίδρυση μονάδων παραγωγής στη χώρα. Η ενίσχυση της έρευνας σε διάφορους τομείς, με εξίσου μακροχρόνια προγράμματα, είναι ένα επιπλέον κίνητρο. Το ευρύτερο δημόσιο αγοράζει πολλά προϊόντα. Από χαρτί εκτύπωσης και στυλό, έως τηλέφωνα και έπιπλα. Δεν προτείνουμε έρευνα για κάθε προϊόν ούτε καινοτόμες γραμμές παραγωγής. Ο προγραμματισμός της αγοράς οχημάτων ή ηλεκτρονικών υπολογιστών ή συσκευών επικοινωνίας είναι και εφικτός και αναγκαίος. Η συμμετοχή της εγχώριας παραγωγής σε μεγάλο ποσοστό είναι επιβαλλόμενη.

Προσοχή! Δεν προτείνουμε το κράτος να γίνει επιχειρηματίας. Προτείνουμε το κράτος να καλύπτει σημαντικό ποσοστό της δαπάνης των προγραμμάτων έρευνας και των καινοτόμων γραμμών παραγωγής. Και βέβαια, να διατηρήσει και να ενισχύσει την παραγωγή των υφιστάμενων κρατικών εταιρειών (ΕΑΒ, ΕΑΣ κ.ά.).

Ο αποδέκτης της ενίσχυσης, η εταιρεία δηλαδή, ιδιωτική ή κρατική ή κοινοπραξία πανεπιστημίου με εταιρεία, οφείλουν να τηρούν τις συμβάσεις. Όταν αποτυγχάνουν έχουν επιπτώσεις – ζημιές, πτώχευση. Όταν δεν τηρούν την συμφωνία για ενίσχυση ή την σύμβαση για προμήθεια πρέπει να καταβάλλουν τις προβλεπόμενες ρήτρες.

Το πρόγραμμα ενίσχυσης της βιομηχανικής έρευνας και παραγωγής δεν είναι πρόγραμμα διανομής κονδυλίων για πολιτικούς σκοπούς. Ούτε για μετατροπή εταιρειών σε κρατικοδίαιτες και ζημιογόνες.

Το πρόγραμμα ενισχύει σημαντικά την ανάπτυξη και το εθνικό εισόδημα. Δημιουργεί και μεταφέρει τεχνογνωσία. Απασχολεί σε υψηλού επιπέδου θέσεις το επιστημονικό προσωπικό, το οποίο δεν θα μεταναστεύει και μάλλον θα βοηθήσει στον επαναπατρισμό.

Η χώρα δεν μπορεί να συγκλίνει με τις αναπτυγμένες χώρες χωρίς ισχυρή βιομηχανία.

Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα Athenian Herald εκφράζουν τους συγγραφείς τους. Η Athenian Herald δεν φέρει καμία ευθύνη για τις απόψεις που εκφράζονται μέσω της ιστοσελίδας.