Ψηφιακά νομίσματα και ευρώ

Τον Οκτώβριο του 2020 το Sand Dollar ήταν το πρώτο Ψηφιακό Νόμισμα Κεντρικής Τράπεζας (‘’Central Bank Digital Currency” ή CBDC) που λανσαρίστηκε επίσημα. Από την ημέρα λανσαρίσματος έως και σήμερα η κεντρική τράπεζα των Bahamas μετράει περίπου 300 χιλ. νομίσματα σε κυκλοφορία και 32.5 χιλ. ηλεκτρονικά πορτοφόλια, με 7.9% του πληθυσμού να το έχουν υιοθετήσει και να το χρησιμοποιούν.

Σήμερα, η μεγαλύτερη χώρα που έχει λανσάρει CBDCείναι η Τζαμάικα, με το Jamaican Digital Exchange ή JAM-DEX. Η χρήση του JAM-DEX υπολογίζεται πως θα μειώσει κατά περίπου $7 εκ. τα κόστη της Τζαμάικας, κυρίως από τα κόστη διαχείρισης, αποθήκευσης και αντικατάστασης μετρητών.

Βέβαια, υπάρχουν και χώρες που έχουν ανακοινώσει ότι δεν σκοπεύουν καθόλου ή δεν είναι μέσα στις άμεσες προτεραιότητές τους να λανσάρουν ένα CBDC. Η μεγαλύτερη χώρα (σε όρους ΑΕΠ) που ανακοίνωσε ότι δεν είναι στα άμεσα σχέδιά της είναι η Αργεντινή, η οποία ανακοίνωσε σε μια μελέτη της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (Bank for International Settlements ή BIS) το 2022 ότι πρωτεύον σκοπός της είναι η βελτίωση του ηλεκτρονικού συστήματος συναλλαγών και όχι η έκδοση CBDC.

Υπάρχουν διαφορετικές χρήσεις ψηφιακών νομισμάτων;

Ναι κι όμως υπάρχουν. Τα ψηφιακά νομίσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε στην λιανική (δηλ. από ιδιώτες και επιχειρήσεις) είτε στην χονδρική (δηλ. από κεντρικές τράπεζες και το τραπεζικό σύστημα) είτε και για τις δύο χρήσεις.

Υπάρχουν διαφορετικού είδους ψηφιακά νομίσματα;

Τα ψηφιακά νομίσματα υπάρχουν εδώ και χρόνια. Γνωστότερο όλων είναι το Bitcoin. Άλλη μορφή ψηφιακών νομισμάτων είναι τα stablecoins των οποίων η αξία είναι συνδεδεμένη και σταθερή (“pegged”) με άλλα μη-ψηφιακά νομίσματα (π.χ. το ευρώ). Σε αυτήν την τεχνολογία βασίζονται και τα CBDCs. Η κύρια διαφορά τους είναι ότι τα νομίσματα που εκδίδει μια κεντρική τράπεζα ακολουθούν τις βασικές αρχές του χρήματος, δηλαδή είναι (α) μέσο αποθήκευσης αξίας, (β) μέσο συναλλαγών και (γ)μονάδα μέτρησης αξίας. Παρακάτω αναλύεται η διαφορά μεταξύ ψηφιακών νομισμάτων και χρήματος.

Τα κίνητρα των Κεντρικών τραπεζών για το λανσάρισμα ψηφιακών νομισμάτων

- Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος πληρωμών της χώρας, μέσω πιο ασφαλών μέσων πληρωμών και γρηγορότερου διακανονισμού συναλλαγών (δηλ. του πόσο γρήγορα εμφανίζεται το αποτέλεσμα της συναλλαγής στον τραπεζικό λογαριασμό μας)

- Η συμπερίληψη μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού στις ηλεκτρονικές συναλλαγές

- Η μείωση κόστους διαχείρισης του νομίσματος της χώρας

- Η βελτιστοποίηση των ελέγχων ξεπλύματος χρήματος από παράνομες δραστηριότητες (“Anti-Money Laundering”)

Ποια είναι η στάση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας;

Πρώτη αντίδραση ήταν ο σκεπτικισμός. Άλλωστε η ΕΚΤ δεν μας έχει συνηθίσει σε πρωτοβουλίες, καθώς η στάση της είναι πάντα συντηρητική. Της αρέσει να δημιουργεί πάνω σε «δοκιμασμένα» προϊόντα.

Παρακολουθώντας την εκτόξευση των κρυπτονομισμάτων και των ηλεκτρονικών συναλλαγών λόγω covid και μην θέλοντας να μείνει αμέτοχη στις τεχνολογικές εξελίξεις, ανακοίνωσε τον Ιούλιο του 2021 μια 24μηνη ερευνητική περίοδο για το λανσάρισμα ενός ψηφιακού ευρώ. Τον Φεβρουάριο το 2022 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανακοίνωσε ότι θα κάνει μια πρόταση η οποία αποτελέσει τη νομική βάση για την έκδοση του ψηφιακού ευρώ. Τον Σεπτέμβριο του 2022, η ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι θα συνεργαστεί με την Caixabank, την Worldline, την Amazon, την EPI and την Nexi για τον σχεδιασμό των πρωτοτύπων που είναι αναγκαίοι για τον σχεδιασμό του ψηφιακού ευρώ.

Ποια είναι η διαφορά του ψηφιακού ευρώ από τα χρήματα που έχουμε στην τσέπη μας ή από τα ευρώ που χρησιμοποιούμε στις ηλεκτρονικές συναλλαγές;

Αν και όχι εντελώς διακριτές, υπάρχουν στην πραγματικότητα δύο ειδών κατηγορίες χρήματος: τα χρήματα ιδιωτικής χρήσης (“private money”) και τα χρήματα της κεντρικής τράπεζας (“central bank money”).

Ας ξεκινήσουμε με τα χρήματα κεντρικής τράπεζας. Αυτά τα βλέπετε κάθε ώρα και στιγμή στο πορτοφόλι σας ή όταν σας δίνουν ρέστα από συναλλαγές με μετρητά. Αυτό ακριβώς είναι: μετρητά (χαρτονομίσματα και νομίσματα). Από την άλλη, τα χρήματα ιδιωτικής χρήσης είναι αυτά που ‘’δημιουργούν’’ οι εμπορικές τράπεζες όταν δίνουν δάνεια, αλλά και τα χρήματα που βλέπουμε στον λογαριασμό μας. Οι πληρωμές που κάνετε με χρεωστικές ή πιστωτικές κάρτες ή ηλεκτρονικά είναι και αυτές μέρος των χρημάτων ιδιωτικής χρήσης, καθώς αυτά αποτελούν χρήμα που δημιουργήθηκε από την εμπορική τράπεζα.

Επίσης, η διαφορά του χρήματος κεντρικής τράπεζας από το ιδιωτικό έγκειται και στο ότι το πρώτο είναι μέρος της δημόσιας οικονομίας (δηλαδή το εγγυάται η κεντρική τράπεζα, αλλά δεν το οφείλει ο ιδιώτης στο κράτος), ενώ το δεύτερο είναι μέρος της ιδιωτικής οικονομίας (δηλαδή το εγγυώνται οι ιδιώτες μέσω των εξασφαλίσεων που παρέχουν στις τράπεζες).

Το ψηφιακό νόμισμα δεν θα αποτελεί μέρος του ιδιωτικού χρήματος, αλλά της κεντρικής τράπεζας. Θα το εγγυάται η ΕΚΤ. Αυτό σημαίνει ότι οι συναλλαγές θα γίνονται αυτόματα με την κεντρική τράπεζα, δίχως να εμπλέκονται οι εμπορικές τράπεζες στον διακανονισμό των συναλλαγών (δηλαδή δεν θα μεταφέρονται χρήματα από τις εμπορικές τράπεζες στην κεντρική τράπεζα -και vice-versa- όταν γίνεται η ημερήσια εκκαθάριση των συναλλαγών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο). Θα είναι 100% ηλεκτρονικό και θα βρίσκεται σε ψηφιακό πορτοφόλι (“digital wallet”). Δεν θα αντικαταστήσει τα μετρητά, αλλά θα τα συμπληρώσει (δηλαδή θα έχουμε στο πορτοφόλι μας μετρητά, νομίσματα και digital coins).

Με πληροφορίες από: ΕΚΤ, Bank of Jamaica, Bank of Bahamas, Atlantic Council

Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα Athenian Herald εκφράζουν τους συγγραφείς τους. Η Athenian Herald δεν φέρει καμία ευθύνη για τις απόψεις που εκφράζονται μέσω της ιστοσελίδας.