Ιστορική ευκαιρία επανατοποθέτησης του Κυπριακού – Μέρος Γ

Του Γιώργου Σαββίδη

[Με το παρόν ολοκληρώνουμε την παράθεση σκέψεων για επανατοποθέτηση του Κυπριακού με τρόπο που να συμβαδίζει με τα Ελληνικά και Ελληνοκυπριακά συμφέροντα. Δείτε το Μέρος Β εδώ και το Μέρος Α εδώ.]

ΝΕΑ ΟΠΤΙΚΗ ΣΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ

Το Κυπριακό έχει κακοφορμίσει. Οι συζητήσεις οδηγούνται σε αδιέξοδο και θα συνεχίσουν να είναι αδιέξοδες. Οι προτεινόμενες λύσεις είναι ανεδαφικές και θνησιγενείς.

Οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται κάτω από την στρατιωτική ισχύ και τους εκβιασμούς της Τουρκίας.

Από το 1974 είναι γνωστό ότι η Ελλάδα δεν θα πολεμούσε για να ελευθερώσει την βόρεια Κύπρο. Ήταν ξεκάθαρο επίσης, ότι ούτε οι Έλληνες της Κύπρου θα πολεμούσαν για να ελευθερώσουν την βόρεια Κύπρο.

Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε άποψη για προετοιμασία και ανάληψη στρατιωτικής δράσης έχει καταπολεμηθεί εσωτερικά και στην Ελλάδα και την Κύπρο. Οι λίγοι υποστηρικτές τέτοιων ή παρόμοιων απόψεων, απομονώθηκαν με μια γκάμα χαρακτηρισμών από «εθνικιστές» έως «φασίστες». Οι χαρακτηρισμοί, σωστοί ή λάθος, δείχνουν ότι δεν υπήρξε και δεν υπάρχει διεκδικητική διάθεση για ανάκτηση των χαμένων. Γεγονός το οποίο επιβεβαιώνεται από το ότι η Κύπρος δυσκολεύεται να φτάσει το 2% του ΑΕΠ σε αμυντικές δαπάνες. Συγκριτικά η Ελλάδα, μετά από μακρά περίοδο γύρω στο 2%, τώρα πλησιάζει το 4%, ενώ το Ισραήλ ξεπερνά το 5%. Σημειώνουμε ότι η Ελλάδα αύξησε τις δαπάνες όταν και ο πλέον αφελής συνειδητοποίησε ότι η Τουρκία προετοιμάζεται για κατάληψη του μισού Αιγαίου, ίσως και της Κρήτης. (Athenian Herald «Βρισκόμαστε ήδη σε πόλεμο με την Τουρκία»).

Οι προσπάθειες του Ελληνισμού βασίστηκαν στην διπλωματία. Ήταν μια βολική στρατηγική. Δεν απαιτούσε και δεν απαιτεί κόστος και θυσίες ούτε από τους Κύπριους ούτε από τους Ελλαδίτες. Δημιούργησε και δημιουργεί άλλοθι γιατί κατηγορούνται οι ξένοι για την αποτυχία των διπλωματικών προσπαθειών. Και, στο εσωτερικό, μπορούμε να απενοχοποιούμε τους εαυτούς μας κατηγορώντας τους πολιτικούς μας αντιπάλους ως ανίκανους ή υπεύθυνους για το αδιέξοδο.

Αφού Δυτικοί (ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ, Ισραήλ), Ανατολικοί (ΕΣΣΔ ή Ρωσία, Κίνα) και Αδέσμευτοι (Αίγυπτος, Ιορδανία, Συρία) και όλοι οι υπόλοιποι δεν ήθελαν να δυσαρεστήσουν την Τουρκία. Βέβαια, στην πραγματικότητα δεν ήθελαν να διαταράξουν την, για εκείνους βολική, «Ισορροπία Δυνάμεων». Και εμείς παραμέναμε άπραγοι, ευαρεστημένοι με το δικό μας βολικό αδιέξοδο.

Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Πολύ διαφορετικά. Η γνωστή ισορροπία δυνάμεων έχει διαταραχθεί, η διεθνής τάξη βρίσκεται σε ρευστότητα, η Τουρκία δεν θεωρείται τόσο σημαντική και δεν την εμπιστεύονται ούτε οι Δυτικοί ούτε η Ρωσία ούτε τα κράτη της Μέσης Ανατολής. Και η Ελλάδα και σε μικρότερο βαθμό η Κύπρος εκλαμβάνονται ως σημαντικοί και αξιόπιστοι παίχτες στην ευρύτερη περιοχή.

Οι εξελίξεις αυτές θέτουν το Κυπριακό υπό νέα οπτική. Οι Αμερικανοί σίγουρα το βλέπουν διαφορετικά αν κρίνουμε από την άρση του εμπάργκο, τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και τις έρευνες και εξορύξεις για φυσικό αέριο. Το ίδιο ισχύει και για Γάλλους, Ισραηλινούς και Αιγύπτιους. Πρώτη φορά ασχολούνται και χώρες όπως η Ινδία.

Οι μεγάλες χώρες και πολλές μικρές, αναγνωρίζουν ότι τα πράγματα μεταβάλλονται. Στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον είναι όλοι έτοιμοι να επαναξιολογήσουν πολλά ή και όλα τα ζητήματα και να αναζητήσουν νέες προσεγγίσεις. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει υψώσει τοίχος κατά του αναθεωρητισμού και φέρνει στο προσκήνιο τον Τουρκικό αναθεωρητισμό.

Ελλάδα και Κύπρος οφείλουν να αξιοποιήσουν την ιστορική ευκαιρία θετικά. (Για όλα τα εθνικά θέματα, αλλά αυτό είναι εκτός του παρόντος).

Το Κυπριακό μπορεί και πρέπει να επανατοποθετηθεί σε νέα βάση. Είναι σίγουρο ότι δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των Κυπρίων ποια πρέπει να είναι η νέα βάση. Πόσο μάλλον μεταξύ Λευκωσίας και Αθηνών. Σε αυτή την περίπτωση ίσως τελικά προσφέρει κάτι θετικό η αμφιλεγόμενη αρχή «η Κύπρος αποφασίζει, η Ελλάδα συμπαρίσταται».

Η μεγάλη δυσκολία για «νέα βάση» ίσως είναι ο ορισμός «δίκαιης και βιώσιμης λύσης».

ΝΕΑ ΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Δύο παράμετροι είναι πολύ σημαντικές. Η στρατηγική σημασία της Τουρκίας είναι σχετικά υποβαθμισμένη και των Ελλάδας – Κύπρου αναβαθμισμένη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η Τουρκία έπαψε να είναι μεγάλη χώρα με γεωπολιτική σημασία. Και οφείλουμε να έχουμε πειστικές προτάσεις για την προστασία των δικαιωμάτων των ΤΚ. Τα δικαιώματα των ΤΚ αποτέλεσαν την πηγή των δεινών της Κύπρου. (Δεν είναι του παρόντος η ιστορική αναδρομή.)

Οι διάφορες λύσεις από τις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου το 1959 έως σήμερα, αποσκοπούν στην προστασία των δικαιωμάτων των ΤΚ. Αξιοποιώντας την ΤΚ κοινότητα η Τουρκία προέβη στην εισβολή και σιγά-σιγά οδεύει προς προσάρτηση του «ανεξάρτητο ΤΚ κράτους».

Το Κυπριακό είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Τα ξένα στρατεύματα πρέπει να αποχωρήσουν από το νησί. Επίσης, πρέπει να αποχωρήσουν όλοι οι Τούρκοι έποικοι. Να ξεκαθαριστεί ότι μόνο Τούρκοι Κυπριακής (Τουρκοκύπριοι – ΤΚ) καταγωγής μπορούν να παραμείνουν στο νησί.

Πρέπει να διεκδικηθεί η επιστροφή όλων των προσφύγων. Ή να υπάρξει πλήρης αποζημίωση για όσους δεν μπορούν ή δεν θέλουν να επιστρέψουν.

Η επανένωση των κατεχομένων με την Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να κατοχυρώνει τα δικαιώματα της ΤΚ μειοψηφίας αλλά και της ΕΚ πλειοψηφίας. Η οποιαδήποτε λύση δεν μπορεί να οδηγεί σε αδιέξοδα ούτε να μπορεί να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης παρέχοντας την δυνατότητα δημιουργίας προσκομμάτων στην λειτουργία του κράτους. Αυτά πληρώνει η χώρα από το 1960.

Ένα δημοκρατικό κράτος δεν μπορεί να απομακρύνεται από την αρχή «ένα άτομο μία ψήφος».

Στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές της Κύπρου, όλοι οι υποψήφιοι έδειξαν έτοιμοι να προχωρήσουν σε συμφωνία με βάση τις συνομιλίες του Κραν Μοντανά του 2017. Δηλαδή σε μιας μορφής ομοσπονδία όπου παραμένουν πηγές δυσλειτουργίας. Οι Κύπριοι πολιτικοί αντιλαμβάνονται τις νέες διεθνείς συνθήκες ως ευκαιρία βελτιώσεων και κυρίως την πίεση προς την Τουρκία να αποδεχτεί την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής.

Σήμερα οι Κύπριοι μπορούν να επιλέξουν την αξιοποίηση των νέων συνθηκών με δυναμικό τρόπο. Και να επανατοποθετήσουν το Κυπριακό με βάση την αρχή «η πλειοψηφία κυβερνά, η μειοψηφία προστατεύεται» και «ένα άτομο, μία ψήφος». Η συμμετοχή της Κύπρου στην ΕΕ και το Κοινοτικό κεκτημένο αποτελούν ικανοποιητική εγγύηση για τα δικαιώματα της μειοψηφίας. Τυχόν συνταγματικές προβλέψεις υπέρ των ΤΚ δεν πρέπει να οδηγούν σε αδιέξοδα.

Η διεκδίκηση πρέπει να υποστηρίζεται από την δυνατότητα αποτροπής της Τουρκίας από την προσάρτηση των κατεχόμενων. Δηλαδή, η Κύπρος οφείλει να έχει ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις οι οποίες να επιτρέπουν εκδίωξη των στρατευμάτων κατοχής από το νησί αν η Τουρκία επιμένει σε δύο κράτη, ανεδαφικές λύσεις ή προσάρτηση, ακόμα και ενσωμάτωση των Βαρωσίων.

Η αποτρεπτική ικανότητα μπορεί να αποκτηθεί ως εξής:

- Σημαντική ενίσχυση της Εθνικής Φρουράς (ΕΦ). Οι αμυντικές δαπάνες της Κυπριακής Δημοκρατίας να ανέβουν στο 6% του ΑΕΠ.

- Αίτηση ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ και ταυτόχρονη απαίτηση οι Βρετανικές βάσεις να μετατραπούν σε Νατοϊκές υπό την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το νομικό μπορεί να ρυθμιστεί με πολλούς τρόπους. Π.χ. οι βάσεις αποτελούν κυρίαρχο Κυπριακό έδαφος, οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις ελέγχονται από την ΕΦ και η χρήση τους παραχωρείται στις ΗΠΑ ή το ΗΒ ή την Γαλλία ως σύμμαχες χώρες κατά το πρότυπο της Αμυντικής Συμφωνίας Ελλάδας-ΗΠΑ.

- Πλήρης και ουσιαστική εφαρμογή του δόγματος Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας – Κύπρου.

Η σημερινή δυνατότητα επανένωσης της Κύπρου είναι ιστορικά μοναδική. Ας μην πετάξουμε και αυτή την ευκαιρία αφήνοντας τον χρόνο να δουλεύει υπέρ της Τουρκίας και σε βάρος των ΕΚ αλλά και των ΤΚ και ας μην δώσουμε μια οριστική νίκη στην Τουρκία με συμβιβαστική λύση.

Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα Athenian Herald εκφράζουν τους συγγραφείς τους. Η Athenian Herald δεν φέρει καμία ευθύνη για τις απόψεις που εκφράζονται μέσω της ιστοσελίδας.