Η Ελληνική συμμετοχή στα εξοπλιστικά

Του Γιώργου Σαββίδη

Η πολιτική συζήτηση για τα εξοπλιστικά, όλο και περισσότερο εστιάζεται στην Ελληνική συμμετοχή. Στο ποσοστό που παράγεται, στο τι αναπτύσσεται και στο τι μπορεί να συντηρηθεί στην Ελλάδα.

Η κυβέρνηση δέχεται έντονη κριτική για την απουσία σαφούς συμβατικής υποχρέωσης για Ελληνική συμμετοχή στην παραγωγή των μαχητικών Rafale και των φρεγατών Bellh@rra. Η συζήτηση, όπως κάθε φορά, γίνεται με όρους επικοινωνιακού εντυπωσιασμού. Δύσκολα διακρίνεται στις δηλώσεις των ομιλούντων και στις ανακοινώσεις, πραγματικό ενδιαφέρον για την Ελληνική αμυντική βιομηχανία.

Η χώρα ήταν σε κατάσταση σταδιακού αφοπλισμού έως το 2020. Η κατάσταση των ενόπλων δυνάμεων ήταν χειρότερη από τραγική. Την ίδια περίοδο, η Τουρκική επιθετικότητα έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο από την εισβολή στην Κύπρο το 1974.

Οι διθύραμβοι μας για την επακούμβηση της Ελληνικής φρεγάτας επί της τουρκικής και η αποκάλυψη των τουρκικών υποβρυχίων το καλοκαίρι του 2020, μάλλον ως ανακούφιση πρέπει να εκληφθούν παρά κραυγές νίκης. Τα αόρατα μας υποβρύχια Τ214 δεν είχαν (και ακόμα δεν έχουν) σύγχρονες τορπίλες, οι φρεγάτες ΜΕΚΟ έπρεπε να εκσυγχρονιστούν το 2010, τα Mirage δεν πετούσαν, οι πύραυλοι ήταν ληγμένοι κλπ. κλπ. Η τιμή του ελληνισμού σώθηκε από την αυτοθυσία, τον επαγγελματισμό και την εφευρετικότητα των ανδρών και γυναικών των ενόπλων δυνάμεων. Όλοι όμως κατά βάθος ξέραμε, ότι σε περίπτωση θερμού επεισοδίου οι πιθανότητες ήταν συντριπτικά εις βάρος μας.

Η ανάγκη έκανε την κυβέρνηση τολμηρή. Προχώρησε γρήγορα και αποφασιστικά σε ολοκλήρωση των αμυντικών συμφωνιών με Γαλλία, ΗΠΑ και ΗΑΕ. Επίσης, ξεκίνησε την υλοποίηση ενός αναγκαίου εξοπλιστικού προγράμματος, με αιχμή τις παραγγελίες των Rafale και των Bellh@rra.

Η μεγάλη επιτυχία της κυβέρνησης ήταν η συμφωνία με την Γαλλία με ρήτρα αμυντικής συνδρομής σε περίπτωση εισβολής σε περιοχές Ελληνικής κυριαρχίας. Η συμφωνία με την Γαλλία όμως έχει και μια άλλη πτυχή εξίσου ή περισσότερο επιτυχή. Την πρόβλεψη (α) για άμεση παράδοση μαχητικών από τις τάξεις της Γαλλικής Πολεμικής Αεροπορίας (ΓΠΑ) και την παραχώρηση νέων από παραγγελίες της ΓΠΑ και (β) την παραχώρηση της 2^ης και 3^ης στη σειρά φρεγατών από τις παραγγελίες του Γαλλικού Πολεμικού Ναυτικού (ΓΠΝ).

Η Γαλλία ήταν δεκτική για μια συμφωνία ισορροπημένη και για εκλογίκευση τιμών, τόσο για δικούς της λόγους (ακύρωση συμφωνίας υποβρυχίων από Αυστραλία), όσο και για την ετοιμότητα της Ελλάδας να προχωρήσει στην υπογραφή των συμφωνιών και παραγγελιών (οι διαπραγματεύσεις για φρεγάτες ήταν σε εξέλιξη από το 2007).

Η πίεση για μείωση κόστους και ταχεία παράδοση, δεν άφηνε ιδιαίτερα περιθώρια για εκτενή Ελληνική συμμετοχή στην παραγωγή. Ιδιαίτερα αφού κάποια μαχητικά ήδη υπηρετούσαν στην ΓΠΑ και τα υπόλοιπα μαχητικά και οι δύο από τις τρεις φρεγάτες ήταν παραγγελίες της ΓΠΑ και του ΓΠΝ αντίστοιχα.

Επιπλέον, τα Ελληνικά ναυπηγεία Σκαραμαγκά και Ελευσίνας βρίσκονταν σε διαδικασία εκκαθάρισης ή αλλαγής ιδιοκτησίας. Η δε ΕΑΒ ήταν φορτωμένη με έργο που δεν μπορούσε να εκτελέσει. Ενδεικτικά, υπενθυμίζεται ότι τα ναυπηγεία Ελευσίνας παρέδωσαν την τελευταία Πυραυλάκατο με καθυστέρηση πολλών ετών στις 29.09.2022 (ήδη χρειάζεται αναβάθμιση). Η ΕΑΒ αδυνατεί, μεταξύ άλλων, να επισκευάσει τα μεταγωγικά C-130 ή να εκσυγχρονίσει τα αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας P-3B Orion.

Οι συμφωνίες με τους Γάλλους προβλέπουν συμμετοχή Ελληνικών εταιρειών στην παραγωγή, χωρίς όμως να αναφέρονται σε συγκεκριμμένο έργο ή ποσοστό επί του έργου. Οι κατασκευάστριες εταιρείες έχουν κάνει κάποιες συμφωνίες με Ελληνικές εταιρείες και δείχνουν ότι προσπαθούν για επέκταση και αύξηση αυτών των συμφωνιών. Το κίνητρο τους, πέραν των γενικών δεσμεύσεων των συμφωνιών, είναι η εξασφάλιση πρόσθετου έργου, αναγνωρίζοντας ότι η Ελλάδα έχει τεράστιες ανάγκες οπλικών συστημάτων. Επιπροσθέτως, επιδιώκουν ανάπτυξη της παραγωγικής τους βάσης, μετά την σημαντική αύξηση της ζήτησης ως επακόλουθο της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

Είναι κρίσιμο η Ελλάδα να ξαναδημιουργήσει δική της αμυντική βιομηχανία. Για τον λόγο αυτόν, η εγχώρια συμμετοχή, σε υψηλό ποσοστό, στην παραγωγή των διάφορων εξοπλιστικών συστημάτων που προμηθεύονται οι ένοπλες δυνάμεις, πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό διαχρονικό στόχο.

Τα οφέλη είναι πολλά. Οικονομικά, γιατί σημαντικά κεφάλαια μένουν στην χώρα, ενισχύοντας την οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση σε εξειδικευμένες και καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας. Στρατηγικά, γιατί μειώνεται η εξάρτηση από τους ξένους και αποκτάται τεχνογνωσία. Υπάρχουν και τα έμμεσα οφέλη όπως αύξηση επενδύσεων, διάχυση τεχνολογίας σε άλλους τομείς τεχνολογικούς και βιομηχανικούς, εξαγωγές, συνεργασίες με ξένες εταιρείες, διπλωματική ισχύς κ.ά.

Οι κατηγορίες από τα κόμματα της αντιπολίτευσης για αποτυχία της κυβέρνησης να εξασφαλίσει Ελληνική συμμετοχή στην παραγωγή των Rafale και των Bellh@rra δεν ευσταθούν. Η κυβέρνηση πέτυχε, όχι το ιδεατό αλλά το εφικτό.

Η αντιπολίτευση μπορεί να βοηθήσει με ουσιαστικές παρεμβάσεις. Οι δηλώσεις του αρχηγού του Σύριζα στην Γαλλική Πρεσβεία, ότι θα επαναδιαπραγματευθεί τις συμφωνίες με την Γαλλία δεν βοηθούν. Το αντίθετο αποτέλεσμα φέρνουν. Η καταψήφιση από το ΠΑΣΟΚ του νομοσχεδίου για την εξυγίανση των Ναυπηγείων Ελευσίνας, δεν ενισχύουν την Ελληνική συμμετοχή στην παραγωγή των οπλικών συστημάτων, την τορπιλλίζουν.

Η κυβέρνηση, η κάθε κυβέρνηση, οφείλει (α) να εξασφαλίζει σημαντική συμμετοχή των Ελληνικών εταιρειών σε όλα τα συμβόλαια προμήθειας εξοπλισμού, (β) να χρηματοδοτεί την εγχώρια έρευνα και ανάπτυξη αμυντικών συστημάτων και οπλισμού, (γ) να επιδιώκει συνεργασίες που ενισχύουν την Ελληνική αμυντική βιομηχανία και (δ) να υποστηρίζει διπλωματικά με σθένος την παραγωγή και τις εξαγωγές της Ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. Το τρέχον πρόγραμμα μη επανδρωμένων αεροχημάτων, που χρηματοδοτεί το Υπουργείο Οικονομικών, είναι καλό αλλά πολύ λίγο.

Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα Athenian Herald  εκφράζουν τους συγγραφείς τους. Η Athenian Herald δεν φέρει καμία ευθύνη για τις απόψεις που εκφράζονται μέσω της ιστοσελίδας.